TANKSTATIONS EN GROSSIERS SPELEN VANAF 1 JULI 2021 EEN BELANGRIJKE ROL BIJ DE INZAMELING VAN KLEINE PLASTIC FRISDRANK- EN WATERFLESSEN. DE STATIONS DIE VERPLICHT GAAN INZAMELEN KRIJGEN EEN HANDELINGSFEE, MAAR MOETEN OOK DE NODIGE AANPASSINGEN DOORVOEREN. EEN GESPREK MET MISJA JANVIER, PROJECTLEIDER COMMUNICATIE BIJ STATIEGELD NEDERLAND HIEROVER.

De kogel is door de kerk: er komt een nieuw statiegeldsysteem. De invoering kent een lang traject. In 2018 zijn er afspraken gemaakt met het bedrijfsleven en de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) om het aantal kleine plastic flesjes dat in het milieu belandt met 70-90 procent te laten afnemen. Dat is niet gelukt, waarop vanaf 1 juli statiegeld op kleine plastic flessen van frisdranken en waters wordt ingevoerd. Tegelijk komen er meer (verplichte en vrijwillige) inleverpunten om die extra flessen te kunnen verwerken, hieronder ook tankstations. “Het doel is om 90 procent van de plasticflessen gescheiden in te zamelen”, legt Janvier uit.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen verplichte en vrijwillige inleverpunten. Hoe zit dat precies?

“Grotere supermarkten, bemande tankstations langs de snelweg, treinstations met bemande verkoop en grotere cateraars: allemaal zijn ze straks verplicht om statiegeldflessen in te nemen en statiegeld terug te betalen aan de consument. Het wordt een open inleversysteem: de consument kan inleveren bij alle innamepunten. Het maakt niet uit waar hij of zij de flessen heeft gekocht. Voor een kleine petfles krijgt hij 15 cent, voor een grote 25 cent. In totaal gaat het om 245 stations die verplicht worden statiegeldflessen in te zamelen. Daarnaast stellen we niet-snelweglocaties, zoals tankstations in dorpen en wijken ook in de gelegenheid om PET-flessen in te zamelen. De 12.000 verplichte innamelocaties nemen naar verwachting 90 procent van het volume in, het potentieel van 61.000 vrijwillige innamepunten dekt de overige 10 procent.”

Waarom zouden tankstations vrijwillig PET-flessen inzamelen?

“Wij stellen digitaal een toolkit beschikbaar met communicatiematerialen, die zijn te personaliseren. Zo kunnen de stations zelf bepalen of zij statiegeld aan de consument terugbetalen, of ervoor kiezen om het statiegeld te doneren aan een goed doel of een vereniging in de buurt. Daarover kunnen ze dan communiceren richting de klanten en zo bijvoorbeeld duidelijk maken dat ze een goed doel steunen.”

Is het niet verwarrend voor de consument dat er straks bij het ene station wel en bij het andere niet een statiegeldfles kan worden ingeleverd?

“Het zal hier en daar leiden tot discussie, dat is onvermijdelijk. Het is dan ook niet zo dat wij in onze landelijke communicatie zeggen dat mensen hun PET-fles bij het tankstation kunnen inleveren. Nee, de communicatie zal meer verlopen in de trant van; op steeds meer locaties kunt u uw plastic fles met statiegeld inleveren.”

Hoe werkt de inzameling precies?

“Er komen meerdere scenario’s voor inname en handling, denk aan handmatig of met een Reverse Vending Machine (RVM), De RVM-optie is kostbaar en of dat rond is te rekenen hangt af van hoeveel er wordt ingeleverd. En je moet de ruimte hiervoor hebben. Wij verwachten dan ook dat de meeste tankstationlocaties kiezen voor handmatige inzameling. Wij stellen hiervoor speciale gratis zakken (small bags of mini bags, red.) beschikbaar, waarin de PET-flesjes per station kunnen worden verzameld. Ook kunnen inzamelbakken worden gekocht tegen een gereduceerd tarief. Hoe die bakken eruitzien? Daar zijn we nog mee bezig. De grossier neemt vervolgens die zakken bij een bezoek aan het station mee retour en zorgt zo voor de verdere verwerking van de ingezamelde PET-flessen.”

Maar concreet, hoe ziet de verzameling er volgens jullie in de praktijk uit?

“Bij een reverse vending machine gebeurt dat op dezelfde wijze als dat dit in de supermarkten nu gebeurt met de grote statiegeldflessen. Klant levert in, krijgt een statiegeldbon en kan deze inleveren bij de kassa. Bij een handmatige inzameling levert de klant de PET-fles bij de caissière in, die vervolgens het flesje in de verzamelbak of -zak gooit. Een obri kan deze manier van inzamelen bemoeilijken. Daar denken we dat de caissière straks de flesjes door de obri heen scant en de klant gooit vervolgens zelf de PET-fles in de verzamelbak.”

Zijn grossiers ervan op de hoogte dat zij een belangrijke rol gaan spelen in het nieuwe statiegeldsysteem?

“Ja, daarover hebben we afspraken gemaakt met de tussenhandel. En het mooie is, ze zijn heel bereidwillig. De stations moeten individueel nog wel zelf afspraken maken met hun grossiers over de praktische invulling.”

Niet alle plasticflessen worden belast met statiegeld. Welke zijn dit en hoe worden die eruit gefilterd door de grossiers?

“Het statiegeldsysteem is alleen van toepassing op plastic (meestal PET-) flessen van frisdranken en waters. Dus niet de flessen van sap of zuivel, zoals veel tankstations die gebruiken bij de verkoop van verse sappen.” Flessen met statiegeld zijn straks snel herkenbaar aan het statiegeldfles logo op het etiket.

Welke aanpassingen moeten tankstations doen om de invoering van het nieuwe statiegeldsysteem soepel te laten verlopen?

“Men moet prijzen en EAN-codes aanpassen in het kassasysteem. Dat is één. Verder moet het kassasysteem erop worden ingericht, zodat er statiegeld kan worden terugbetaald. En men moet afspraken maken met de tussenhandel. Bovendien is het belangrijk dat iedereen die deelneemt zich aanmeldt bij onze uitvoeringsinstantie, Statiegeld Nederland.”

Hoe worden tankstations hiervoor gecompenseerd?

“Er komt een handlingsvergoeding voor de verplichte innamepunten. Hier wordt een station niet rijk van, maar het is een kosten reflectieve vergoeding. Deze is iets hoger wanneer er met een automaat wordt ingenomen dan wanneer men de flessen handmatig inneemt.”

Hoe zit het met de overgangsfase, waarin er nieuwe en oude plasticflessen in omloop zijn?

“De producenten moeten de etiketten van kleine én grote plastic flessen aanpassen. De flessen krijgen namelijk een nieuwe EAN-code. Ook komt er een statiegeldlogo op de etiketten te staan. Zo kunnen de telsystemen, medewerkers én consumenten een statiegeldfles snel herkennen. Er is met de markt afgesproken dat van 1 april 2021 tot uiterlijk 1 juli 2021 de nieuwe, grote flessen met nieuwe EAN-code en statiegeldlogo instromen. Voor kleine flessen met nieuwe EAN-code en statiegeldlogo is de periode 1 juni 2021 tot uiterlijk 1 juli 2021. En vanaf 1 juli 2021 mogen producenten/importeurs geen flessen zonder statiegeld meer aan de markt leveren. Verkooppunten mogen hun oude voorraad (zonder logo en met oude EAN-code) nog wel uitverkopen.”