WAAR BEWEEGT DE TOEKOMST NAARTOE? EV, WATERSTOF, FOSSIEL? TANKSTATIONONDERNEMERS WERDEN ER OP 24 SEPTEMBER OVER GEÏNFORMEERD TIJDENS HET H2 EVENT IN DE FOUNDERS LOUNGE OP CIRCUIT ZANDVOORT. “WATERSTOF IS EEN BELANGRIJKE ENERGIEOPLOSSING RICHTING DE TOEKOMST, MAAR NIET DE ENIGE.”

Op dit moment is de businesscase voor tankstation-ondernemers voor duurzaam geproduceerde waterstof als alternatief voor fossiele brandstoffen mager, blijkt ook uit de haalbaarheidsstudie ‘Rotterdams tankstation van de toekomst’. “Een waterstofstation kost al snel 1,5 tot 2,5 miljoen euro, afhankelijk van de installatie. Daar zijn dus subsidies voor nodig. Bovendien doen ondernemers er goed aan om medefinanciers te vinden, zoals de gemeenten en provincies. En daarnaast is het belangrijk om al een groep afnemers te vinden, waardoor je verzekerd bent van een bepaalde hoeveelheid klandizie”, zegt Wim van Gorsel van BETA. Hij haalt hierbij de haalbaarheidsstudie, die betrekking heeft op het tankstation van Koen van der Knaap in Rotterdam, aan. In dat onderzoek heeft BETA samen met een groot aantal experts en fabrikanten van laadinfrastructuur, waterstofinstallaties en batterijproducten onderzocht wat de haalbaarheid is van een energiehub in de havenstad. Is het technisch en economisch haalbaar om een tankstation met tenminste één waterstofstation met twee uitgiftepunten en enkele snelladers voor elektrische voertuigen te exploiteren? “Naast de subsidies, medefinanciers en afnemers is het ook belangrijk dat er aandacht is voor de fysieke inpassing en de vergunningen. Zo moet er voldoende ruimte zijn voor materieel en veiligheidsvoorschriften. Verder is er, als het om de techniek gaat, een installatie met zowel 350 als 700 bar nodig om zowel vrachtwagens als personenauto’s te kunnen voorzien van waterstof. Ook een punt van aandacht; voor
een waterstofinstallatie is een aanzienlijk elektrisch vermogen nodig. Hiervoor moet voldoende capaciteit zijn op het lokale elektriciteitsnet”, aldus Van Gorsel.

Waterstof heeft de toekomst

Ondanks de vele obstakels heeft waterstof voor Shell de toekomst. “Maar het is niet de enige oplossing”, zegt Heiko Tit. Hij is binnen Shell New Energies verantwoordelijk voor de commerciële ontwikkeling van waterstof voor mobiliteit. “De afgelopen jaren heeft Shell veel ervaring opgedaan met het bouwen van waterstofstations. Daarmee zijn we de pilotfase voorbij en implementeren we nu ook projecten op schaal in Duitsland. Daar hebben we nu 96 waterstofstations, eind dit jaar zijn dat er 100. Ook in andere regio’s zijn we bezig met het verder uitrollen van het waterstofnetwerk. Niet alleen voor personenwagens, maar zeker ook voor zware voertuigen waarbij we samenwerken met grote fabrikanten als Volvo, Daimler en Iveco.” Ook in Nederland zet marktleider Shell stappen. “We hebben nu 4 stations,de volgende opent medio 2022 in Emmen. Daarna volgt nog in 2023 een station in Nieuwegein. Afhankelijk van de ontwikkeling van de vraag zal Shell daarna kijken naar verdere uitbreiding van het waterstofnetwerk in Nederland. Wel maakt Tit duidelijk dat Shell grote verwachtingen heeft van waterstof. Daarbij heeft de marktleider een compleet uitgewerkte propositie voor bestaande en nieuwe tankstation-eigenaren die waterstof willen gaan verkopen. “Degenen die nu instappen, zijn er straks helemaal klaar voor als waterstof echt in de lift zit. Zo kunnen ze anticiperen op een afnemende verkoop van fossiele brandstoffen en creëren ze een voorsprong op andere tankstation-eigenaren die eerst afwachten.”

The Future is electric!

Voorafgaand aan het H2 Event konden de deelnemers terecht op de EV Experience, die plaatsvond op 24, 25 en 26 september 2021. De rook van de Formule 1 op Circuit Zandvoort was daar net opgetrokken en het circuit was omgebouwd tot de grootste EV (Electric Vehicle) Experience van Nederland. De laatste EV’s stonden klaar in de pitstraat en op de paddock. De pitboxen waren omgebouwd tot pop up stores van diverse merken en leveranciers. Bij deze experience bleef het niet bij kijken, want de laatste EV-modellen waren beschikbaar voor een proefrit. Verder waren er in de VIP Lounges boven de pitboxen talloze inspirerende workshops over hoe de overstap kan worden gemaakt naar elektrisch rijden. Op de paddock achter de pitboxen vonden deelnemers nieuwe e-mobility solutions, zoals, e-bikes, steps, scooters en electric motorcycles.

Laden maar

De haalbaarheidsstudie ‘Rotterdams tankstation van de toekomst’ heeft betrekking op het station van Koen van der Knaap. Op dat station is ook ‘de afdeling’ laden te vinden. Van der Knaap is namelijk een ondernemer die gelooft in vernieuwing. Het klassieke model tovert hij stap-voor-stap om, zijn station heeft veel verschillende facetten en is inmiddels een servicestation met hoofdletter S. Gasten kunnen er tanken, uiteraard. Ze kunnen hun autowassen, een broodje eten in Knaaps Keuken en hun elektrische auto laden. “Ik ben er al twee jaar mee bezig geweest, het project is mij wel wat tegengevallen”, zegt Van der Knaap resoluut. Bottleneck was in eerste instantie de stroomvoorziening. “Mijn stroomaansluiting moest worden verzwaard. En ja, dan beland je in een heel ingewikkeld en bureaucratisch traject met vergunningen, leveranciers, gemeenten, noem het allemaal maar op. Het heeft mij een jaar gekost allemaal”, blikt de ondernemer terug. Toch is het gelukt en ligt er inmiddels een compleet nieuwe stroomvoorziening met een capaciteit van 1 megawatt. “Ik heb het wel meteen goed gedaan. Ik heb nu voorzieningen waar ik in de toekomst verder op kan bouwen. Ik start met vier laders, maar na verloop van tijd kunnen dat er zomaar acht of tien zijn. Dat ligt aan de vraag, de infrastructuur is in ieder geval geschikt voor uitbreiding.”

Sprong in het diepe

Jan Paul Kerkhof van BP Kerkhof aan de Binckhorstlaan in Den Haag is een ondernemer die de sprong in het diepe heeft gewaagd. Samen met Resato, dat specialist is in hogedruktechnologie. “Kerkhof loopt voorop, dat ene station zet 30.000 kilo waterstof om. Ter vergelijking: 88 stations in Duitsland doen samen 120.000 kilo. Dat is een enorme prestatie.” De grote afname is onder meer te danken aan de samenwerking met Taxi Noot, dat de grootste gebruiker is van het vulpunt met ongeveer 45 Toyota Mirai’s. “Wij zetten in op schone brandstof als het gaat om het leerlingen- en WMO-vervoer. Gemeenten vragen hierom, gemeenten willen groen vervoer”, aldus …van Taxi Noot. Hij geeft te kennen dat er behoefte bestaat aan een mix van oplossingen. “Waterstof, ja. Maar in andere regio’s rijden we met elektrische auto’s en auto’s op fossiele brandstoffen. Onze behoefte is dus nog breed.” Francois Hemmerlin, Business Development Manager Waterstof bij Resato, denkt overigens dat tankstations er goed aan doen om met dergelijke partijen te gaan praten. “Je kunt ook klein beginnen, bijvoorbeeld een waterstofstation op het eigen terrein van de afnemer. Daar zijn hele mooie oplossingen voor, zonder de hoge investeringen van een publiek station. En als het wagenpark met waterstofauto’s bij de afnemer groeit, en de vraag naar waterstof in de regio ook toeneemt, dan kun je denken aan een publiekstation.”

De sleutel om klimaatneutraal te zijn

Dat die vraag toeneemt, lijkt geen vraag meer als je de autoproducenten hoort. Hyundai gelooft samen met Toyota nog altijd heilig in toepassing met waterstoftechnologie. “Voor Hyundai is waterstoftechnologie niets minder dan de sleutel om in 2045 als concern volledig klimaatneutraal te opereren”, maakt Anne Lobbes in haar presentatie duidelijk. De Koreanen investeren fors en zien een heuse waterstofsamenleving voor zich, waar niet alleen auto’s maar ook het zware transport, het openbaar vervoer, elektriciteitsbedrijven en daarmee hele steden op de techniek zullen draaien. Hyundai heeft al sinds 2013 een waterstofauto in het aanbod. Dat begon met de ix35, die in 2018 werd afgelost door de Nexo. Daarvan komt in 2023 een verbeterde versie op de markt. Erwin Jongh van Toyota Nederland zegt ook te geloven in de toekomst van waterstof, maar het is niet het enige paard waarop het autoconcern wedt. Hybride, batterij-elektrisch, waterstof; het komt er allemaal.” Momenteel is Toyota succesvol met de Mirai, wat in het Japans letterlijk betekent ‘toekomst’. “Wat ons betreft is een auto met een brandstofcel die op waterstof rijdt een nuttige toevoeging aan het wagenpark van de toekomst”, aldus Jongh.

De overheid; 50 stations in 2025

Ook de overheid ziet de meerwaarde van waterstof; waterstof speelt in de nabije toekomst een belangrijke rol in het realiseren van emissievrije mobiliteit. In het Klimaatakkoord zijn dan ook ambities geformuleerd over de inzet van waterstof in voertuigen en over de ontwikkeling van een netwerk van waterstoftankstations. “We willen naar 50 waterstofstations in 2025”, zegt programmamanager Duurzame Energiedragers van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Alexia Michel. Maar hiervoor is nog wel een stevige weg te bewandelen, realiseert zij zich ook. “We zullen daar echt focus op moeten hebben, en lokaal ook ambassadeurs inzetten. Dit zijn mensen die als trekker fungeren en zich ervoor inzetten dat het niet alleen op regionaal, maar ook op landelijk niveau mogelijk wordt gemaakt om waterstofvoertuigen in te zetten.” Michel spreekt hierbij van een gezamenlijke uitdaging voor alle partners, van vervoerders en overheden tot tankstation-ondernemers.

Kennis ontbreekt

Als het om de (lokale) overheden gaat, dan aangeven de aanwezige tankstation-ondernemers, die werken aan de komst van een waterstofstation, dat de kennis bij ambtenaren vaak ontbreekt. “Dat maakt het traject stroperig”, zegt
Huub Minten van Minli in Landgraaf. Hij heeft plannen voor een waterstofstation en moet keer op keer zaken herhalen en zelfs investeren in extra onderzoek om de plannen en mogelijkheden voor zijn station duidelijk te maken richting de lokale overheid. “Dat is soms best frustrerend”, zegt Minten. “Mijn advies aan het ministerie is dan ook; zorg voor best practices en laat gemeenten die onderling delen. Dat helpt allicht.”